21 ОКТЯБРЬ – ЎЗБЕК ТИЛИ БАЙРАМИ КУНИ
Миллий тилни йўқотиш миллатнинг руҳини йўқотишдир. Чиндан ҳам, бирор давлат ёки мамлакатнинг номини тилга олганимизда, энг аввало, ўша давлатдаги миллат вакиллари кўз олдимизда гавдаланади. Ўша инсонларнинг қайси миллатга мансуб эканлигини эса уларнинг урф-одатлари, феъл-атворлари, маданияти ва энг асосийси ўзларининг она тиллари белгилаб беради. Халқнинг, миллатнинг ўзлигини намоён этишда тилнинг ўрни ва аҳамияти беқиёсдир.
“Она тили – бу миллатнинг руҳидир”. Дарҳақиқат, она тили – эзгу фазилатлар, юксак туйғулар манбайи. У инсон камолотида бетакрор ўрин тутади. “Қанча кўп тилни билсангиз, шунча яхши. Бироқ одам она тилида тафаккур қилади, она тилида туш кўради, она тилида йиғлайди…”, – деб ўзбек адабиётининг машҳур ёзувчиси Ўткир Ҳошимов ўзининг “Дафтар ҳошиясидаги битиклар” асарида ҳам ҳақиқатни ёзган.
Давлат тилига ҳурмат-эхтиром нафақат меъёрий хужжатларда, расмий идораларда, балки кўча-куйларда битиклар, лавхалар, ўйингохлар эълонлар тахтасида, футбол жамоалари номларида ва айниқса шу юртда яшаётган инсонлар онгу тафаккурида ўзининг яққол ифодасини топаётир.
Миллий футболимизда ҳам она тилимизга бўлган эътибор ўзгарди. Чемпионатимизда қатнашаётган жамоалар ўзимизнинг ўзбек тилида номлана бошланди. Бугун “Пахтакор”, “Бунёдкор”, “Насаф”, “Бухоро”, “Суғдиёна” каби жамоалар номини эшитган ҳар бир миллатдошимиз бу номлар аслида нимани англатишини яхши тушинишади.
Аксарият футбол терминлари эндиликда ўзбек тилида айтила бошлангани, ўқув-услубий таъминот ва назарий билимлар она тилимизда олиб борилиши албатта барчамизни бирдек хурсанд қилади.
Аммо, таассуф билан айтиш лозимки, спортнинг баъзи турлари каби миллий футболимизда ҳам она тилимизни бузиш ҳолларини аксарият паллада кузатиб қоламиз. Ўзбек миллатига мансуб бўла туриб, ўзбек тилида берган саволингизга ўйлана-ўйлана рус тилида жавоб қайтарадиган мураббийларимиз ҳам учраб туради. Ўйинлар пайтида ўзбек мураббийларини ўзбек футболчиларга қарата рус тилида кўрсатма бераётганини қайси мухлис кўрмаган! Ишончим комилки барча кўрган.
Юқоридаги сўзлар билан кимнидир ёки қайсидир футболчини қораламоқчи эмасмиз, асло ҳорижий тиллар айниқса рус, инглиз тиллари футболимиз учун кони фойда. Лекин, миллатимизнинг муқаддас бойлиги, ўзбек деган буюк номни англатувчи она тилимизни тўлиқ билишсин. Керак бўлса, энди ҳориждан келиб чемпионатимизда тўп сураётган легионер ўйинчилар ҳам ўзбек тилини ўрганишсин.
Суперлига жадвалида “АГМК” жамоасини эгаллаб турган ўрнини қаранг! Барчани хаваси келади, лекин жамоани номига эътибор қаратинг! “АГМК” дея номланаётган жамоа супер лигани безаб турибди дея ким айта олади! Нахотки, юртимизда ўз ўрни ва салоҳиятига эга бўлган Олмалиқ шахри ёки ўша машхур хомий ташкилотни номини ўзбек тилида чиройли қилиб кўрсатувчи ном топилмаса. Нима ҳам дердик, жамоага ном қўйиш унинг мутасаддиларига боғлиқ. Ҳар гал, “АГМК” каби сўзларни эшитсак ёки кўрсак, Муҳаммад Юсуфнинг қуйидаги мисралари эсимизга тушади, “Она тилим кечир мени она тилим”.
Бугунги кунда инглиз тилига бўлган эътибор шу қадар кучайдики, уни барча соха вакиллари билиши талаб этилмоқда, шу жумладан футбол жамоатчилиги ҳам. Футболчи ва мураббийларимиз ҳорижий тилларни қанчалик кўп ўрганса ёки ундан тўғри фойдаланса футболимиз учун катта фойда бўлади. Лекин ўз она тилини ўзбек тилини унитишмасин.
Қачонки болалар ўз она тилларида ўқишни тўҳтатар экан, ўша тил йўқолиб кетиш арафасига келиб қолади. Тилларни сақлаб қолиш бу ўша халқнинг маданияти, урф-одати, расм-русумларининг сақланиб қолинишини англатади. Чунки, халқ тақдири тил тақдири билан бевосита боғлиқ. Тил ҳар бир миллат маданиятининг ўзагидир.Шундай экан, она тилимизнинг халқаро миқёсдаги обрў-эътиборини юксалтиришда, уни миллий ва умумбашарий тушунчалар асосида тараққий этган тиллар сафига қўшишда ҳар биримиз тилимизга чуқур ҳурмат билан ёндашайлик.
Хайрулло ВАСИЕВ